из электронной библиотеки / 929720919579268.pdf
.pdfГлагол vŏlō, vŏlui, - , vĕllĕ переводится на русский язык «хотеть, желать».
Производные от этого глагола: nōlō, nōluī, - , nōllĕ – не хотеть; mālō, māluī, -, māllĕ – больше хотеть, предпочитать
Спряжение глаголов volo, nolo, malo
Число, |
|
Praesens indicatīvi activi |
||||
лицо |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sg. |
|
1. |
volo |
|
nolo |
malo |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
vis |
|
non vis |
mavis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
vult |
|
non vult |
mavult |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
volumus |
|
nolumus |
malumus |
Pl. |
|
|
|
|
|
|
|
2. |
vultis |
|
non vultis |
mavultis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
volunt |
|
nolunt |
malunt |
|
|
|
|
|
|
|
Глагол eō, iī, ĭtum, īre, переводится на русский язык «идти».
Спряжение глагола eo в praesens indicativi
Sg. |
1. |
eo |
|
|
|
|
2. |
is |
|
|
|
|
3. |
it |
|
|
|
|
1. |
imus |
Pl. |
|
|
2. |
itis |
|
|
3. |
eunt |
|
|
|
Imperativis praes.: ī, ītĕ.
Глаголы, сложные с eo: abeo, abīre – уходить
adeo, adīre – подходить, обращаться exeo, exīre – выходить
ineo, inīre – входить, вступать, начинать intereo, interīre – погибать
pereo, perīre – погибать
91
praetereo, ptaeterīre – проходить мимо prodeo, prodīre – выступать, приносить пользу redeo, redīre – возвращаться
transeo, transīre – переходить
Глагол fĕrō, tŭlī, lātum, fĕrrĕ |
переводится на русский язык |
||||
«нести». |
|
|
|
||
|
|
|
Спряжение глагола |
||
|
|
|
|
|
|
Число, |
Praesens indicatīvi |
|
|
||
лицо |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Actīvum |
|
Passīvum |
|
|
|
|
|
|
Sg. |
|
1. |
fero |
|
feror |
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
fers |
|
ferris |
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
fert |
|
fertur |
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
ferimus |
|
ferimur |
Pl. |
|
|
|
|
|
|
2. |
fertis |
|
ferimini |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
ferunt |
|
feruntur |
|
|
|
|
|
|
Infinitivus praesentis activi: ferre; passivi: ferri
Imperativus praesentis: fer, ferte
Пассивные формы 3-го лица наст. вр. fertur, feruntur употребляются в значении «говорят».
Глаголы, сложные с fero affero, afferre - приносить
aufero, auferre – уносить, отдалять
confero, conferre – сносить, собирать, сравнивать differo, differre - различаться
effero, efferre - выносить infero, inferre – вносить offero, offerre - предлагать
praefero, praeferre – предлагать, предпочитать refero, referre – относить назад, сообщать
92
У п р а ж н е н и е 4. Определите формы следующих глаголов и переведите на русский язык:
vis, infertis, it, volunt, confero, praeterimus, transis, vult, mavultis, afferimur, intereo, aditis, nolo, ite, aufertur, praeferit, ferte, nolumus, auferor, eunt, non vultis, inimus, abis, conferimini, redit, exeunt, i.
У п р а ж н е н и е 5. Проспрягайте глаголы в praesens indicativi activi:
exire, inire, prodire, differre, offerre, referre
3.Местоимения is, idem
Куказательным местоимениям также относятся местоимения is, ea, id (этот, эта, это; тот, та, то). Данные местоимения могут употребляться также в значении отсутствующего в латинском языке личного местоимения 3-го лица он, она, оно.
Склонение местоимений is, ea, id
Падежи |
|
Singularis |
|
|
Pluralis |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
f |
|
n |
m |
f |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nom. |
is |
|
ea |
|
id |
ei (ii) |
eae |
ea |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gen. |
|
|
ejus |
|
eorum |
earum |
eorum |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dat. |
|
|
ei |
|
|
eis (iis) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Acc. |
eum |
|
eam |
|
id |
eos |
eas |
ea |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Abl. |
eo |
|
ea |
|
eo |
|
eis (iis) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Местоимение idem (тот же, он же) относится к определительным местоимениям. Оно образовалось из сочетания местоимения is с усиливающей частицей -dem.
Склонение местоимения idem, eadem, idem
93
Падежи |
|
Singularis |
|
|
Pluralis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m |
|
f |
n |
m |
f |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
Nom. |
idem |
|
eadem |
idem |
eidem |
eaedem |
eadem |
|
|
|
|
|
(iidem, |
|
|
|
|
|
|
|
idem) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gen. |
|
|
ejusdem |
|
eorundem |
earundem |
eorundem |
|
|
|
|
|
|
|
|
Dat. |
|
|
eidem |
|
eisdem (iisdem, isdem) |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
Acc. |
eundem |
|
eandem |
idem |
eosdem |
easdem |
eadem |
|
|
|
|
|
|
|
|
Abl. |
eodem |
|
eadem |
eodem |
eisdem (iisdem, isdem) |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
У п р а ж н е н и е 6. Переведите на русский язык:
idem oppidum, ea filia, eadem aqua, eaedem picturae, ei viri, is puer, eadem templa, eae terrae, ea monumenta, ea statua, is locus bonus, idem ornamentum pulchrum, idem mundus antiquus, eadem procella firma, eidem magistri clari, eidem libri multi.
У п р а ж н е н и е 7. Просклоняйте:
is ventus firmus, ea unda magna, id theatrum antiquum, idem equus rapidus.
Те к с т ы
1.Incŏlae insŭlae semper in theatrum eunt. 2. Cur cum amīcis in silva ire non vis. 3. Discipulus fabŭlam legĕre vult. 4. Amīcus meus id negat. 5. Sic transit gloria mundi. 6. Libenter id, quod volŭmus, credĭmus. 7. Qui dicit, quod vult, saepe audit, quod nolit. 8. De lingua stulta veniunt incommŏda multa. 9. Sine ira et studio. 10. Post scriptum. 11. Si vis amari, ama. 12. Beneficium non in eo consistit, quod datur, sed in anĭmo ejus, qui dat.
De graecōrum et Romanōrum deis
Graeci et Romāni antiqui multos deos deasque colunt. Primus in numero deōrum et maximus Juppiter, filius Saturni et Rheae, est.
Locus, ubi Juppiter sedet et mundi imperium tenet, est Olympus altus, stellis vicīnus. Inde deus deōrum, dominus caeli et mundi
94
tonat et fulminat: equi rapidi dei per totum mundum volant. Si clipeo quatit, ventos et procellas in terram mittit. Idem gratiā suā natūram tranquillat. Uxor dei maximi Juno est, dea nuptiārum.
СЛОВАРЬ-МИНИМУМ
autem – же clipeus, i m – щит
colo, colere 3 – почитать commotus, a, um –
раздраженный, возбужденный equus, i, m – конь
fluctuo, fluctuare 1 –
волноваться
fulmino, āre 1 – метать молнии imperium, i, n – власть
ira, ae, f – гнев
Juno, onis f – Юнона mundus, i, m – мир procedo, procedere 3 –
выходить, доходить
procella, ae – буря quatio, ere 3 – потрясать rapidus, a, um –
стремительный, быстрый regno, regnare 1 – править si – если
tono, āre, 1 – греметь, грохотать tranquillo, tranquillare 1 –
успокаивать
tridens, ntis – трезубец unda, ae, f – волна
uxor, oris f – жена, супруга ventus, i, m – ветер
volo, volare 1 – летать nuptiae, ārum – свадьба vicinus, i, m – сосед
Д о м а ш н е е з а д а н и е
95
1. Переведите на русский язык:
sine invidia, pro patria, post hortum, circum statuam, apud murum, e foro, cum magistris, trans silvam, prae initio.
2. Определите формы следующих глаголов:
infertur, abeunt, non vult, fer, malo, differo, praefertis, inis, transimus, nolunt, proditis, infert, conferimini, ite, offeruntur, mavis.
3. Просклоняйте:
idem dominus bonus, eadem terra Romana, idem templum pulchrum.
4. Проспрягайте следующие глаголы: auferre, redire, adire.
5. Переведите на русский язык:
De graecōrum et Romanōrum deis
Secundus Saturni filius Neptūnus, deus oceani est. Neptūnus et uxor ejus Amphitrīta oceanum regnant. Mare tranquillum est, si deus aquārum per undas equis suis procēdit. Si autem irā commōtus tridente dividit aquas, fluctuat oceanus magnus.
Saturni tertius filius Pluto est, horridus dominus umbrārum, deus inferōrum. Pluto et uxor ejus Proserpina, filia Cereris, deae agriculturae, sub terrā habitant, ibique divitias magnas – argentum et ferrum et aurum et gemmas varias – tenent.
Juppiter multos liberos habet. Minerva dea sapientiae et belli est; Diana regīna silvārum et dea lunae; Apollo, frater Dianae, deus artis et scientiārum, patrōnus poētārum; Venus, dea pulchra et praeclāra amoris. Marītus ejus Vulcanus est. Mars est deus belli et pugnārum. Bacchus laetus deus est vini et uvārum. Dei deaeque in
Olympo habitant. Multa templa et oracula deis sacra sunt.
96
Урок 8. |
Времена системы инфекта. |
|
Imperfectum. |
||
|
||
|
Futurum I. |
1.Времена системы инфекта.
Всистему инфекта входят такие времена, как praesens, imperfectum и futūrum I. Они обозначают действие в его незавершенности, образуются от одной основы и имеют одинаковые личные окончания (см. урок 3).
2.Imperfectum.
Imperfēctum indicatīvi соответствует русскому прошедшему времени несовершенного вида или обозначает начало действия; образуется путем прибавления к основе инфекта соответствующих суффиксов и личных окончаний:
основа |
|
суффикс |
|
|
|
|
Личные окончания |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
actīvum |
|
passīvum |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I, II |
+ |
-bā |
+ |
-o |
|
-mus |
- r |
|
-mur |
|
|
|
|
|
|
-s |
|
-tis |
-rĭs |
|
-mĭnī |
III, IV |
|
-ēbā |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
-(u)nt |
|
|
-ntur |
||
|
|
|
|
|
-t |
|
-tur |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Образец спряжения
(Activum)
I |
II |
IIIa |
III |
IV |
|
|
|
|
|
ornāre |
vidēre |
mittĕre |
facĕre |
audīre |
|
|
|
|
|
ornābam |
vidēbam |
mittēbam |
faciēbam |
audiēbam |
ornābās |
vidēbas |
mittēbas |
faciēbas |
audiēbas |
ornābat |
vidēbat |
mittēbat |
faciēbat |
audiēbat |
ornābāmus |
vidēbamus |
mittēbamus |
faciēbamus |
audiēbamus |
ornābātis |
vidēbatis |
mittēbatis |
faciēbatis |
audiēbatis |
ornābant |
vidēbant |
mittēbant |
faciēbant |
audiēbant |
|
|
|
|
|
|
|
97 |
|
|
Образец спряжения
(Passīvum)
I |
II |
IIIa |
III |
IV |
|
|
|
|
|
ornāre |
vidēre |
mittĕre |
facĕre |
audīre |
|
|
|
|
|
ornābar |
vidēbar |
mittēbar |
faciēbar |
audiēbar |
ornābārĭs |
vidēbarīs |
mittēbaris |
faciēbaris |
audiēbaris |
ornābātur |
vidēbatur |
mittēbatur |
faciēbatur |
audiēbatur |
ornābāmur |
vidēbamur |
mittēbamur |
faciēbamur |
audiēbamur |
ornābāmini |
vidēbamini |
mittēbamini |
faciēbamini |
audiēbamini |
ornābāntur |
vidēbantur |
mittēbantur |
faciēbantur |
audiēbantur |
|
|
|
|
|
Спряжение глагола esse в imperfectum indicativi
|
|
|
singularis |
|
pluralis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
|
eram |
|
eramus |
|
|
2. |
|
eras |
|
eratis |
|
|
3. |
|
erat |
|
erant |
|
|
|
|
|
|
|
|
У п р а ж н е н и е |
1. Выберите из |
перечня указанные |
формы глаголов:
1 л. ед.ч.: cumulabat, cumulabamus, cumulabant, cumulabam, cumulabas, cumulabamini;
2л. ед.ч.: eligebatis, eligebat, eligebantur, eligebaris, eligebam;
3л. ед.ч.: signabatis, signabar, signabantur, signabam, signabatur;
1л. мн.ч.: fodiebas, fodiebamini, fodiebant, fodiebamus, fodiebam;
2л. мн.ч.: ponebantur, ponebas, ponebamus, ponebaris, ponebamini;
3л. мн.ч.: dormiebat, dormiebamus, dormiebaris, dormiebam, dormiebant.
У п р а ж н е н и е 2. Определите формы и переведите на русский язык:
numerabat, dabam, dicebantur, defendebamini, debebas, clamabant, veniebamus, struebatur, monstrabar, vincebant, amabaris, serviebantur, monebant, finiebatur, sciebat, tacebamini, eratis,
98
eligebas, |
fodiebamus, vocabamur, |
eligebantur, |
cumulabatur, agebaris, erant. |
|
Уп р а ж н е н и е 3. Проспрягайте следующие глаголы в Imperfēctum indicatīvi действительного и страдательного залогов:
signāre, cumulare, cogitare, amare, sperare; monēre, valere, redire, docere, debere; eligere, agere, vivere, mittere, scribere; fodere, capere, parere, conspicere; dormīre, finire, venire, servire, punire.
Уп р а ж н е н и е 4. Переведите на русский язык:
1.Statua ista in Creta struebatur. 2. Pueri in scholam veniebant. 3. Discipuli in horto terram fodiebant. 4. Ego librum pulchrum in foro legebam. 5. Cur epistulam tuam non finiebas? 6. Puella illa fabulam novam narrabat. 7. Magister pueros legere et scribere docebat. 8. Monumentum istud erat magnum.
3. Futurum I
Futurum I, будущее первое, соответствует русскому будущему времени совершенного и несовершенного вида; образуется путем прибавление к основе инфекта соответствующих суффиксов и окончаний:
основа |
|
суффикс |
|
|
|
Личные окончания |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
actīvum |
|
passīvum |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I, II |
+ |
-b(i/u)- |
|
+ |
-o |
|
-mus |
- r |
|
-mur |
|
|
|
|
|
-s |
|
-tis |
-rĭs |
|
-mĭnī |
III, IV |
|
-ā-(1 |
л., |
|
|
|
||||
|
|
|
|
-(u)nt |
|
|
-ntur |
|||
|
|
ед.ч.) |
|
|
-t |
|
-tur |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
-ē- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
99
NB! У глаголов I, II спряжения между суффиксом -b- и личными окончаниями употребляются соединительные гласные -i- и - u-.
Образец спряжения
(Activum)
I |
|
II |
|
IIIa |
|
III |
IV |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ornāre |
|
vidēre |
|
mittĕre |
|
facĕre |
audīre |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ornābo |
vidēbo |
mittam |
|
faciam |
audiam |
|||||
ornābis |
vidēbis |
mittēs |
|
faciēs |
audiēs |
|||||
ornābit |
vidēbit |
mittēt |
|
faciēt |
audiēt |
|||||
ornābimus |
vidēbimus |
mittēmus |
|
faciēmus |
audiēmus |
|||||
ornābitis |
vidēbitis |
mittētis |
|
faciētis |
audiētis |
|||||
ornābunt |
vidēbunt |
mittēnt |
|
faciēnt |
audiēnt |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Образец спряжения |
|
|||||||
|
|
|
|
|
(Passīvum) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I |
|
II |
|
IIIa |
|
III |
IV |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ornāre |
|
vidēre |
|
mittĕre |
|
facĕre |
audīre |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ornābor |
|
vidēbor |
|
mittar |
|
faciar |
audiar |
|||
ornāberĭs |
|
vidēberīs |
|
mittēris |
|
faciēris |
audiēris |
|||
ornābitur |
|
vidēbitur |
|
mittētur |
|
faciētur |
audiētur |
|||
ornābimur |
|
vidēbimur |
|
mittēmur |
|
faciēmur |
audiēmur |
|||
ornābimini |
vidēbimini |
|
mittēmini |
|
faciēmini |
audiēmini |
||||
ornābuntur |
vidēbuntur |
|
mittēntur |
|
faciēntur |
audiēntur |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Спряжение глагола esse в futurum I indicativi |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
singularis |
|
|
pluralis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
|
|
ero |
|
|
erimus |
|
|
|
|
2. |
|
|
eris |
|
|
eritis |
|
|
|
|
3. |
|
|
erit |
|
|
erunt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
100