Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
3
Добавлен:
20.04.2023
Размер:
2.21 Mб
Скачать

Глагол vŏlō, vŏlui, - , vĕllĕ переводится на русский язык «хотеть, желать».

Производные от этого глагола: nōlō, nōluī, - , nōllĕ – не хотеть; mālō, māluī, -, māllĕ – больше хотеть, предпочитать

Спряжение глаголов volo, nolo, malo

Число,

 

Praesens indicatīvi activi

лицо

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sg.

 

1.

volo

 

nolo

malo

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.

vis

 

non vis

mavis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.

vult

 

non vult

mavult

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.

volumus

 

nolumus

malumus

Pl.

 

 

 

 

 

 

 

2.

vultis

 

non vultis

mavultis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.

volunt

 

nolunt

malunt

 

 

 

 

 

 

 

Глагол eō, iī, ĭtum, īre, переводится на русский язык «идти».

Спряжение глагола eo в praesens indicativi

Sg.

1.

eo

 

 

 

 

2.

is

 

 

 

 

3.

it

 

 

 

 

1.

imus

Pl.

 

 

2.

itis

 

3.

eunt

 

 

 

Imperativis praes.: ī, ītĕ.

Глаголы, сложные с eo: abeo, abīre – уходить

adeo, adīre – подходить, обращаться exeo, exīre – выходить

ineo, inīre – входить, вступать, начинать intereo, interīre – погибать

pereo, perīre – погибать

91

praetereo, ptaeterīre – проходить мимо prodeo, prodīre – выступать, приносить пользу redeo, redīre – возвращаться

transeo, transīre – переходить

Глагол fĕrō, tŭlī, lātum, fĕrrĕ

переводится на русский язык

«нести».

 

 

 

 

 

 

Спряжение глагола

 

 

 

 

 

Число,

Praesens indicatīvi

 

 

лицо

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Actīvum

 

Passīvum

 

 

 

 

 

 

Sg.

 

1.

fero

 

feror

 

 

 

 

 

 

 

 

2.

fers

 

ferris

 

 

 

 

 

 

 

 

3.

fert

 

fertur

 

 

 

 

 

 

 

 

1.

ferimus

 

ferimur

Pl.

 

 

 

 

 

 

2.

fertis

 

ferimini

 

 

 

 

 

 

 

 

3.

ferunt

 

feruntur

 

 

 

 

 

 

Infinitivus praesentis activi: ferre; passivi: ferri

Imperativus praesentis: fer, ferte

Пассивные формы 3-го лица наст. вр. fertur, feruntur употребляются в значении «говорят».

Глаголы, сложные с fero affero, afferre - приносить

aufero, auferre – уносить, отдалять

confero, conferre – сносить, собирать, сравнивать differo, differre - различаться

effero, efferre - выносить infero, inferre – вносить offero, offerre - предлагать

praefero, praeferre – предлагать, предпочитать refero, referre – относить назад, сообщать

92

У п р а ж н е н и е 4. Определите формы следующих глаголов и переведите на русский язык:

vis, infertis, it, volunt, confero, praeterimus, transis, vult, mavultis, afferimur, intereo, aditis, nolo, ite, aufertur, praeferit, ferte, nolumus, auferor, eunt, non vultis, inimus, abis, conferimini, redit, exeunt, i.

У п р а ж н е н и е 5. Проспрягайте глаголы в praesens indicativi activi:

exire, inire, prodire, differre, offerre, referre

3.Местоимения is, idem

Куказательным местоимениям также относятся местоимения is, ea, id (этот, эта, это; тот, та, то). Данные местоимения могут употребляться также в значении отсутствующего в латинском языке личного местоимения 3-го лица он, она, оно.

Склонение местоимений is, ea, id

Падежи

 

Singularis

 

 

Pluralis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

m

 

f

 

n

m

f

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nom.

is

 

ea

 

id

ei (ii)

eae

ea

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gen.

 

 

ejus

 

eorum

earum

eorum

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dat.

 

 

ei

 

 

eis (iis)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Acc.

eum

 

eam

 

id

eos

eas

ea

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Abl.

eo

 

ea

 

eo

 

eis (iis)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Местоимение idem (тот же, он же) относится к определительным местоимениям. Оно образовалось из сочетания местоимения is с усиливающей частицей -dem.

Склонение местоимения idem, eadem, idem

93

Падежи

 

Singularis

 

 

Pluralis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

m

 

f

n

m

f

n

 

 

 

 

 

 

 

 

Nom.

idem

 

eadem

idem

eidem

eaedem

eadem

 

 

 

 

 

(iidem,

 

 

 

 

 

 

 

idem)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gen.

 

 

ejusdem

 

eorundem

earundem

eorundem

 

 

 

 

 

 

 

 

Dat.

 

 

eidem

 

eisdem (iisdem, isdem)

 

 

 

 

 

 

 

 

Acc.

eundem

 

eandem

idem

eosdem

easdem

eadem

 

 

 

 

 

 

 

 

Abl.

eodem

 

eadem

eodem

eisdem (iisdem, isdem)

 

 

 

 

 

 

 

 

У п р а ж н е н и е 6. Переведите на русский язык:

idem oppidum, ea filia, eadem aqua, eaedem picturae, ei viri, is puer, eadem templa, eae terrae, ea monumenta, ea statua, is locus bonus, idem ornamentum pulchrum, idem mundus antiquus, eadem procella firma, eidem magistri clari, eidem libri multi.

У п р а ж н е н и е 7. Просклоняйте:

is ventus firmus, ea unda magna, id theatrum antiquum, idem equus rapidus.

Те к с т ы

1.Incŏlae insŭlae semper in theatrum eunt. 2. Cur cum amīcis in silva ire non vis. 3. Discipulus fabŭlam legĕre vult. 4. Amīcus meus id negat. 5. Sic transit gloria mundi. 6. Libenter id, quod volŭmus, credĭmus. 7. Qui dicit, quod vult, saepe audit, quod nolit. 8. De lingua stulta veniunt incommŏda multa. 9. Sine ira et studio. 10. Post scriptum. 11. Si vis amari, ama. 12. Beneficium non in eo consistit, quod datur, sed in anĭmo ejus, qui dat.

De graecōrum et Romanōrum deis

Graeci et Romāni antiqui multos deos deasque colunt. Primus in numero deōrum et maximus Juppiter, filius Saturni et Rheae, est.

Locus, ubi Juppiter sedet et mundi imperium tenet, est Olympus altus, stellis vicīnus. Inde deus deōrum, dominus caeli et mundi

94

tonat et fulminat: equi rapidi dei per totum mundum volant. Si clipeo quatit, ventos et procellas in terram mittit. Idem gratiā suā natūram tranquillat. Uxor dei maximi Juno est, dea nuptiārum.

СЛОВАРЬ-МИНИМУМ

autem – же clipeus, i m – щит

colo, colere 3 – почитать commotus, a, um –

раздраженный, возбужденный equus, i, m – конь

fluctuo, fluctuare 1 –

волноваться

fulmino, āre 1 – метать молнии imperium, i, n – власть

ira, ae, f – гнев

Juno, onis f – Юнона mundus, i, m – мир procedo, procedere 3 –

выходить, доходить

procella, ae – буря quatio, ere 3 – потрясать rapidus, a, um –

стремительный, быстрый regno, regnare 1 – править si – если

tono, āre, 1 – греметь, грохотать tranquillo, tranquillare 1 –

успокаивать

tridens, ntis – трезубец unda, ae, f – волна

uxor, oris f – жена, супруга ventus, i, m – ветер

volo, volare 1 – летать nuptiae, ārum – свадьба vicinus, i, m – сосед

Д о м а ш н е е з а д а н и е

95

1. Переведите на русский язык:

sine invidia, pro patria, post hortum, circum statuam, apud murum, e foro, cum magistris, trans silvam, prae initio.

2. Определите формы следующих глаголов:

infertur, abeunt, non vult, fer, malo, differo, praefertis, inis, transimus, nolunt, proditis, infert, conferimini, ite, offeruntur, mavis.

3. Просклоняйте:

idem dominus bonus, eadem terra Romana, idem templum pulchrum.

4. Проспрягайте следующие глаголы: auferre, redire, adire.

5. Переведите на русский язык:

De graecōrum et Romanōrum deis

Secundus Saturni filius Neptūnus, deus oceani est. Neptūnus et uxor ejus Amphitrīta oceanum regnant. Mare tranquillum est, si deus aquārum per undas equis suis procēdit. Si autem irā commōtus tridente dividit aquas, fluctuat oceanus magnus.

Saturni tertius filius Pluto est, horridus dominus umbrārum, deus inferōrum. Pluto et uxor ejus Proserpina, filia Cereris, deae agriculturae, sub terrā habitant, ibique divitias magnas – argentum et ferrum et aurum et gemmas varias – tenent.

Juppiter multos liberos habet. Minerva dea sapientiae et belli est; Diana regīna silvārum et dea lunae; Apollo, frater Dianae, deus artis et scientiārum, patrōnus poētārum; Venus, dea pulchra et praeclāra amoris. Marītus ejus Vulcanus est. Mars est deus belli et pugnārum. Bacchus laetus deus est vini et uvārum. Dei deaeque in

Olympo habitant. Multa templa et oracula deis sacra sunt.

96

Урок 8.

Времена системы инфекта.

Imperfectum.

 

 

Futurum I.

1.Времена системы инфекта.

Всистему инфекта входят такие времена, как praesens, imperfectum и futūrum I. Они обозначают действие в его незавершенности, образуются от одной основы и имеют одинаковые личные окончания (см. урок 3).

2.Imperfectum.

Imperfēctum indicatīvi соответствует русскому прошедшему времени несовершенного вида или обозначает начало действия; образуется путем прибавления к основе инфекта соответствующих суффиксов и личных окончаний:

основа

 

суффикс

 

 

 

 

Личные окончания

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

actīvum

 

passīvum

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I, II

+

-bā

+

-o

 

-mus

- r

 

-mur

 

 

 

 

 

-s

 

-tis

-rĭs

 

-mĭnī

III, IV

 

-ēbā

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-(u)nt

 

 

-ntur

 

 

 

 

 

-t

 

-tur

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Образец спряжения

(Activum)

I

II

IIIa

III

IV

 

 

 

 

 

ornāre

vidēre

mittĕre

facĕre

audīre

 

 

 

 

 

ornābam

vidēbam

mittēbam

faciēbam

audiēbam

ornābās

vidēbas

mittēbas

faciēbas

audiēbas

ornābat

vidēbat

mittēbat

faciēbat

audiēbat

ornābāmus

vidēbamus

mittēbamus

faciēbamus

audiēbamus

ornābātis

vidēbatis

mittēbatis

faciēbatis

audiēbatis

ornābant

vidēbant

mittēbant

faciēbant

audiēbant

 

 

 

 

 

 

 

97

 

 

Образец спряжения

(Passīvum)

I

II

IIIa

III

IV

 

 

 

 

 

ornāre

vidēre

mittĕre

facĕre

audīre

 

 

 

 

 

ornābar

vidēbar

mittēbar

faciēbar

audiēbar

ornābārĭs

vidēbarīs

mittēbaris

faciēbaris

audiēbaris

ornābātur

vidēbatur

mittēbatur

faciēbatur

audiēbatur

ornābāmur

vidēbamur

mittēbamur

faciēbamur

audiēbamur

ornābāmini

vidēbamini

mittēbamini

faciēbamini

audiēbamini

ornābāntur

vidēbantur

mittēbantur

faciēbantur

audiēbantur

 

 

 

 

 

Спряжение глагола esse в imperfectum indicativi

 

 

 

singularis

 

pluralis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.

 

eram

 

eramus

 

 

2.

 

eras

 

eratis

 

 

3.

 

erat

 

erant

 

 

 

 

 

 

 

 

У п р а ж н е н и е

1. Выберите из

перечня указанные

формы глаголов:

1 л. ед.ч.: cumulabat, cumulabamus, cumulabant, cumulabam, cumulabas, cumulabamini;

2л. ед.ч.: eligebatis, eligebat, eligebantur, eligebaris, eligebam;

3л. ед.ч.: signabatis, signabar, signabantur, signabam, signabatur;

1л. мн.ч.: fodiebas, fodiebamini, fodiebant, fodiebamus, fodiebam;

2л. мн.ч.: ponebantur, ponebas, ponebamus, ponebaris, ponebamini;

3л. мн.ч.: dormiebat, dormiebamus, dormiebaris, dormiebam, dormiebant.

У п р а ж н е н и е 2. Определите формы и переведите на русский язык:

numerabat, dabam, dicebantur, defendebamini, debebas, clamabant, veniebamus, struebatur, monstrabar, vincebant, amabaris, serviebantur, monebant, finiebatur, sciebat, tacebamini, eratis,

98

eligebas,

fodiebamus, vocabamur,

eligebantur,

cumulabatur, agebaris, erant.

 

Уп р а ж н е н и е 3. Проспрягайте следующие глаголы в Imperfēctum indicatīvi действительного и страдательного залогов:

signāre, cumulare, cogitare, amare, sperare; monēre, valere, redire, docere, debere; eligere, agere, vivere, mittere, scribere; fodere, capere, parere, conspicere; dormīre, finire, venire, servire, punire.

Уп р а ж н е н и е 4. Переведите на русский язык:

1.Statua ista in Creta struebatur. 2. Pueri in scholam veniebant. 3. Discipuli in horto terram fodiebant. 4. Ego librum pulchrum in foro legebam. 5. Cur epistulam tuam non finiebas? 6. Puella illa fabulam novam narrabat. 7. Magister pueros legere et scribere docebat. 8. Monumentum istud erat magnum.

3. Futurum I

Futurum I, будущее первое, соответствует русскому будущему времени совершенного и несовершенного вида; образуется путем прибавление к основе инфекта соответствующих суффиксов и окончаний:

основа

 

суффикс

 

 

 

Личные окончания

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

actīvum

 

passīvum

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I, II

+

-b(i/u)-

 

+

-o

 

-mus

- r

 

-mur

 

 

 

 

 

-s

 

-tis

-rĭs

 

-mĭnī

III, IV

 

-ā-(1

л.,

 

 

 

 

 

 

 

-(u)nt

 

 

-ntur

 

 

ед.ч.)

 

 

-t

 

-tur

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-ē-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

99

NB! У глаголов I, II спряжения между суффиксом -b- и личными окончаниями употребляются соединительные гласные -i- и - u-.

Образец спряжения

(Activum)

I

 

II

 

IIIa

 

III

IV

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ornāre

 

vidēre

 

mittĕre

 

facĕre

audīre

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ornābo

vidēbo

mittam

 

faciam

audiam

ornābis

vidēbis

mittēs

 

faciēs

audiēs

ornābit

vidēbit

mittēt

 

faciēt

audiēt

ornābimus

vidēbimus

mittēmus

 

faciēmus

audiēmus

ornābitis

vidēbitis

mittētis

 

faciētis

audiētis

ornābunt

vidēbunt

mittēnt

 

faciēnt

audiēnt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Образец спряжения

 

 

 

 

 

 

(Passīvum)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I

 

II

 

IIIa

 

III

IV

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ornāre

 

vidēre

 

mittĕre

 

facĕre

audīre

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ornābor

 

vidēbor

 

mittar

 

faciar

audiar

ornāberĭs

 

vidēberīs

 

mittēris

 

faciēris

audiēris

ornābitur

 

vidēbitur

 

mittētur

 

faciētur

audiētur

ornābimur

 

vidēbimur

 

mittēmur

 

faciēmur

audiēmur

ornābimini

vidēbimini

 

mittēmini

 

faciēmini

audiēmini

ornābuntur

vidēbuntur

 

mittēntur

 

faciēntur

audiēntur

 

 

 

 

 

 

 

 

Спряжение глагола esse в futurum I indicativi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

singularis

 

 

pluralis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.

 

 

ero

 

 

erimus

 

 

 

 

2.

 

 

eris

 

 

eritis

 

 

 

 

3.

 

 

erit

 

 

erunt

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

100

Соседние файлы в папке из электронной библиотеки